Trần Dần (1926 Nam Định - 1997 Hà Nội)
Tôi ở phố Sinh Từ
Hà Nội
Gửi Nguyễn Minh Lang
và Thy Thy Tống Ngọc
Nhất-định thắng (bản gốc)
[sáng-tác năm 1955, đăng trong Giai-Phẩm Mùa Xuân 1956]
Tôi ở phố Sinh Từ
Hai người
Một gian nhà chật,
Rất yêu nhau sao cuộc sống không vui ?
Tổ-quốc hôm nay
tuy gọi sống hòa-bình
Nhưng mới chỉ là trang thứ nhất
Chúng ta còn muôn việc rối tinh...
Chúng ta
Ngày làm việc, đêm thì lo đẫy giấc
Vợ con đau thì rối ruột thuốc men
Khi mảng vui - khi chợt nhớ chợt quên
Trăm cái bận hàng ngày nhay-nhắt.
Chúng ta vẫn làm ăn chiu-chắt.
Ta biết đâu bên Mỹ miếc tít mù
Chúng còn đương bày kế hại đời ta ?
Tôi đi giữa trời mưa đất Bắc
Đất hôm nay tầm-tã mưa phùn
Bỗng nhói ngang lưng
máu rỏ xuống bùn
Lưng tôi có tên nào chém trộm ?
A ! Cái lưỡi dao cùn !
Không đứt được mà đau !
Chúng định chém tôi làm hai mảnh
Ôi cả nước ! Nếu mà lưng tê lạnh
Hãy nhìn xem : có phi vết dao ?
Không đứt được mà đau !
Lưng Tổ-Quốc hôm nay rớm máu
Tôi đã sống rã-rời cân não
Quãng thời-gian nhưng nhức chuyện đi Nam
Những cơn mưa rơi mãi tối xầm
Họ lếch-thếch ôm nhau đi từng mảng
Tôi đã trở nên người ôm giận
Tôi đem thân làm ụ cản đường đi
- Dừng lại !
Đi đâu ?
Làm gì ?
Họ kêu những thiếu tiền, thiếu gạo
Thiếu cha, thiếu Chúa, thiếu vân vân
Có cả anh nam chị nữ kêu buồn
- Ở đây
Khát gió, thèm mây...
Ô hay !
Trời của chúng ta gặp ngày mây rủ ?
Nhưng trời ta sao bỏ nó mà đi ?
Sau đám mây kia
Là cả miền Nam
Sao nỡ tưởng non bồng của Mỹ !
Tôi muốn khóc giữ từng em bé
- Bỏ tôi ư ? - Từng vạt áo - gót chân
Tôi muốn kêu lên - những tiếng cộc-cằn...
- Không ! Hãy ở lại !
Mảnh đất ta hôm nay dù tối
Cũng còn hơn
Non bồng Mỹ
Triệu lần...
Mảnh đất dễ mà quên ?
Hỡi bạn đi Nam
Thiếu gì ư sao chẳng nói thật-thà ?
Chỉ là:
- Thiếu quả tim bộ óc !
Những lời nói sắp thành nói cục
Nhưng bỗng dưng tôi chỉ khóc mà thôi
Tôi nức-nở giữa trời mưa bão.
Họ vẫn ra đi.
- Nhưng sao bước rã-rời ?
Sao họ khóc ?
Họ có gì thất-vọng ?
Đất níu chân đi,
Gió cản áo quay về
Xa đất Bắc tưởng như rời cõi sống.
Tưởng như đây là phút cuối-cùng
Trăng trối lại : - Mỗi lùm cây - Hốc đá
- Mỗi căn vườn - gốc vả - cây sung
Không nói được, chỉ còn nức-nở
Trắng con ngươi nhìn lại đất trời
Nhìn cơn nắng lụi, nhìn hạt mưa sa
Nhìn con đường cũ, nhìn ngôi sao mờ
Ôi đất ấy - quên làm sao được ?
Quên sao nơi ấm lạnh ngọt bùi
Hôm nay đây mưa gió dập vùi
- Mưa đổ mãi lên người xa đất Bắc...
Ai dẫn họ đi ?
Ai ?
Dẫn đi đâu ? - Mà họ khóc mãi thôi
Trời vẫn quật muôn vàn tảng gió
Bắc Nam ơi, đứt ruột chia đôi
Tôi cúi xuống - Quỳ xin mưa bão
Chớ đổ thêm lên đầu họ
- Khổ nhiều rồi !
Họ xấu số - chớ hành thêm họ nữa
Vườn tược hoang sơ - cửa nhà vắng chủ
Miền Nam muôn dặm, non nước buồn thương
Họ đã đi nhưng trút lại tâm-hồn
Ơi đất Bắc ! Hãy giữ-gìn cho họ !
Tôi ở phố Sinh Từ
Những ngày ấy bao nhiêu thương-xót
Tôi bước đi
không thấy phố
không thấy nhà
Chỉ thấy mưa sa
trên màu cờ đỏ
Gặp em trong mưa
Em đi tìm việc
Mỗi ngày đi lại cúi đầu về
- Anh ạ !
Họ vẫn bảo chờ...
Tôi không gặng hỏi, nói gì ư ?
Trời mưa, trời mưa
Ba tháng rồi
Em đợi
Sống bằng tương-lai
Ngày và đêm như lũ trẻ mồ-côi
Lũ-lượt dắt nhau đi buồn-bã
Em đi
trong mưa
cúi đầu
nghiêng vai
Người con gái mới mười chín tuổi
Khổ thân em mưa nắng đi về lủi-thủi
Bóng chúng
đè lên
số phận
từng người
Em cúi đầu đi mưa rơi
Những ngày ấy bao nhiêu thương-xót
Tôi bước đi
không thấy phố
không thấy nhà
Chỉ thấy mưa sa
trên màu cờ đỏ.
Đất nước khó-khăn này
sao không thấm được vào thơ ?
Những tủ kính tôi dừng chân dán mũi
Các thứ hàng ế-ẩm đợi người mua
Nhưng mà sách - hình như khá chạy
À quyển kia của bạn này - bạn ấy
Quyển của tôi tư-lự nét đăm-đăm
Nó đang mơ : - Nếu thêm cả miền Nam
Số độc-giả sẽ tăng dăm bảy triệu
Tôi đã biến thành người định-kiến
Tôi ước-ao tất cả mọi người ta
Đòi thống-nhất phải đòi từ việc nhỏ
- Từ cái ăn
cái ngủ
chuyện riêng-tư
- Từ suy-nghĩ
nựng con
và tán vợ.
Trời mưa mãi lây-rây đường phố
Về Bắc Nam tôi chưa viết chút nào
Tôi vẫn quyết Thơ phải khua bão gió
Nhưng hôm nay
tôi bỗng cúi đầu
Thơ nó đi đâu ?
Sao những vần thơ
Chúng không chuyển, không xoay trời đất ?
Sao chúng không chắp được cõi bờ ?
Non nước sụt-sùi mưa
Tôi muốn bỏ thơ
làm việc khác
Nhưng hôm nay tôi mê-mải giữa trời mưa
Chút tài mọn
tôi làm thơ chính-trị.
Tôi bước đi
không thấy phố
không thấy nhà
Chỉ thấy mưa sa
trên màu cờ đỏ.
Em ơi ! - Ta ở phố Sinh Từ
Em đương có chuyện gì vui hử ?
À cái tin trên báo - ừ em ạ
Chúng đang phải dậm chân đấm ngực !
Vượt qua đầu chúng nó,
mọi thứ hàng
Những tấn gạo vẫn vượt đi
Những tấn thư, tài-liệu
Vẫn xéo qua đầu chúng, giới danh gì ?
Ý muốn dân ta
là lực-sĩ khổng-lồ
Đè cổ chúng mà xóa-nhòa giới-tuyến
Dân ta muốn trời kia cũng chuyển
Nhưng
Trời mưa to lụt cả gian nhà :
Em tất-tả che mưa cản gió
Con chó mực nghe mưa là rú
Tiếng nó lâu nay như khản em à
Thương nó nhỉ - Nó gầy - Lông xấu quá
Nó thiếu ăn - Hay là giết đi ư ?
Nó đỡ khổ - Cả em đỡ khổ.
Em thương nó - Ừ thôi chuyện đó
Nhưng hôm nay em mới nghĩ ra
Anh đã biến thành người định-kiến
Những ngày ấy bao nhiêu thương-xót
Tôi bước đi
không thấy phố
không thấy nhà
Chỉ thấy mưa sa
trên màu cờ đỏ.
Tôi đi giữa trời mưa đất Bắc
Tai bỗng nghe những tiếng thì-thầm
Tiếng người nói xen tiếng đời ầm-ã
- Chúng phá hiệp-thương
- Liệu có hiệp-thương
- Liệu có tuyển-cử
- Liệu tổng hay chẳng tổng ?
- Liệu đúng kì hay chậm vài năm ?
Những câu hỏi đi giữa đời lỏng-chỏng.
Ôi xưa nay Người vẫn thiếu tin Người
Người vẫn thường kinh-hoảng trước Tương-lai
Người quên mất Mỹ là sư-tử giấy.
Người vẫn vội - Người chưa kiên-nhẫn mấy
Gan người ta chưa phải đúng công nông
Người chửa có dạ lim trí sắt
Người mở to đôi mắt mà trông !
A tiếng kèn vang
Quân-đội anh-hùng
Biển súng
rừng lê
bạt ngàn con mắt
Quân ta đi tập trận về qua
Bóng cờ bay đỏ phố đỏ nhà...
Lá cờ ấy lá cờ bách thắng
Đoàn quân kia muôn trận chẳng sờn gan
Bao tháng năm đói-rét nhọc-nhằn
Từ đất dấy lên
là quân vô-sản
Mỗi bước đi lại một bước trưởng-thành
Thắng được chiến-tranh
giữ được hòa-bình
Giặc cũ chết - Lại lo giặc mới
Đoàn quân ấy kẻ thù sợ-hãi
Chưa bao giờ làm mất bụng dân yêu
Dân ta ơi ! chiêm-nghiệm đã nhiều
Ai có Lý ? Và ai có Lực ?
Tôi biết rõ đoàn quân sung sức ấy
Biết nhân-dân
Biết Tổ-Quốc Việt Nam này
Những con người từ ức triệu năm nay
Không biết nhục
Không biết thua
Không biết sợ !
Hôm nay
Cả nước chỉ có một lời hô
THỐNG-NHẤT
Chúng ta tin khẩu-hiệu ta đòi
- Giả miền Nam !
Tôi ngửa mặt lên trời
Kêu một tiếng - Bỗng máu trời rơi xuống
Vài ba tia máu đỏ rớt vào tôi
Dân ta ơi !
Những tiếng ta hô
Có sức đâm trời chảy máu.
Không địch nào cưỡng nổi ý ta
Chúng ta đi - Như quả đất khổng-lồ
Hiền hậu lắm - Nhưng mà đi quả-quyết...
Hôm nay
Những vần thơ tôi viết
Đã giống lưỡi lê : Đâm
Giống viên đạn : Xé
Giống bão mưa : Gào
Giống tình yêu : Thắm
Tôi thường tin ở cuộc đấu-tranh đây
Cả nước đã bầu tôi toàn phiếu
Tôi là người vô-địch của lòng tin
Sao bỗng hôm nay,
tôi cúi mặt trước đèn ?
Gian nhà vắng chuột đêm nó rúc.
Biết bao nhiêu lo-lắng hiện hình ra.
Hừ ! Chúng đã biến thành tảng đá
chặn đường ta !
Em ơi thế ra
Người tin-tưởng nhất như anh
vẫn có phút giây ngờ-vực
Ai có lý ? Và ai có lực ?
Ai người tin ? Ai kẻ ngã lòng tin ?
Em ơi
Cuộc đấu-tranh đây
Cả nước
Cả hoàn-cầu
Cả mỗi người đêm ngủ vẫn lo-âu
Có lẫn máu, có xót thương lao-lực
Anh gạch xóa trang thơ hằn nét mực
Bỗng mặt anh nhìn thấy ! lạ-lùng thay !
Tảng đá chặn đường này !
Muôn triệu con người
Muôn triệu bàn tay
Bật cả máu ẩy đá lăn xuống vực !
Anh đã nghĩ : Không có đường nào khác
Đem ngã lòng ra
Mà thống-nhất Bắc Nam ư ?
Không không !
Đem sức gân ra !
Em ơi em !
Cái này đỏ lắm, gọi là TIM
Anh dành cho cuộc đấu-tranh giành Thống-Nhất
Trần Dần (1926 Nam Định - 1997 Hà Nội)
Tôi ở phố Sinh Từ
Hà Nội
Gửi Nguyễn Minh Lang
và Thy Thy Tống Ngọc
Hà Nội ơi, ta lại nhớ thương rồi
Tha thiết quá những thân tình vạn dặm
Một tà áo, một màu son, sắc phấn
Dăm nụ cười, dăm mái tóc xanh xanh
Ngày ta đi mưa phủ kín kinh thành
Rượu không uống cũng say lòng lãng tử
Bắt chước người xưa ngâm câu Nhất khứ
Học đòi thuở trước hát Độc hành ca
Rằng, đường dài mà có một mình ta
Thương nhớ lắm, ôi lũ người ở lại
Ai tiễn đưa ta nụ cười tê tái
Ai viết cho ta những cánh thư buồn
Ở phương này, ta một bóng cô đơn
Năm tháng lạ với hai mùa mưa nắng
Một mớ hành trang ưu sầu chất nặng
Giữa Sàigòn lạc lõng bước chân thơ...
*
Hà Nội ơi, ôi biết đến bao giờ
Ta lại thấy sóng Tây Hồ bát ngát
Gió Trúc Bạch hương sen nồng ngây ngất
Chiều Cổ Ngư phượng đỏ một khung trời
Tuổi học trò xe đạp lượn từng đôi
Những Chủ nhật trên đường vui mở hội
Trời xanh biếc đẹp như màu cốm mới
Yêu làm sao kỷ niệm tuổi hai mươi
Mới ngày nào nay đã quá xa xôi...
Hỡi cặp mắt và nụ cười phố Huế
Trong xa cách hãy giữ giùm ta nhé
Những sớm thu, chiều hạ hẹn hò xưa
Mộng vẫn còn thơm ngát những giòng thư
Nỗi thương nhớ tưởng cào da xé thịt
Ôi, Hà Nội của bao tình thắm thiết
Những đường quen ngõ thuộc lối đi về
Của một thời chân thả bước đam mê
Làm một gã si tình ngoài cửa sổ
Vườn thơ dại đóa hoa đầu mới nở
Trong men nồng vừa chớm vị tương tư...
*
Đêm Sàigòn trở lạnh giữa mùa mưa
Thấy hiu hắt cơn gió thu Hà Nội
Đốt điếu thuốc thả hồn theo sợi khói
Mắt bỗng cay như buổi ấy lên đường...
Sàigòn, tháng 9 - 1953
Thanh Nam Trần Đại Việt (26 / 8 / 1931 Nam Định - 2 / 6 / 1985 Seattle Washington)
Đất Khách
Muốn rơi nước mắt khi tàn mộng
Nghĩ đắt vô cùng giá Tự Do...
Hỡi cặp mắt và nụ cười phố Huế
Trong xa cách hãy giữ giùm ta nhé
Bài thơ Hà Nội
Hoàng Anh Tuấn
Em Hà Nội hàng Đường trong giọng nói
Để hàng Bông êm-ái lót cơn mơ
Thương những buổi chiều Bác Cổ ngày xưa
Anh nắn-nót một Trường Thi lãng- mạn
Thơ thuở bé khắc-ghi tình ngõ Trạm
Hàng Cỏ ơi, nét thảo có mờ phai
Theo gót chân em từng bước hàng Hài
Yêu hàng Lược chải mềm hương mái tóc
Thương dĩ-vãng chiều Cổ Ngư trốn học
Hồn ngây-ngô theo điệp-khúc hàng Đàn
Hàng Guốc trưa hè gõ nhịp bình-an
Khi hàng Nón quay nghiêng che mắt thỏ
Anh lúng-túng cả Đồng Xuân xấu-hổ
Gió mơn-man hàng Quạt, áo đong-đưa
Đây hàng Khay anh đưa tặng bài thơ
Em hốt-hoảng chợ Hôm vừa tắt nắng
Thơ bay lạc, hồn anh là hàng Trống
Nghe hàng Gai cùng mũi nhọn buồn-đau
Ôi hàng Ngang tội nghiệp mối tình đầu
Anh hờn-giận mơ hàng Buồm lãng-tử
Em Hà Nội dáng Sinh Từ thục-nữ
Tìm đến anh hàng Giấy mỏng tương-tư
Nghe khơi buồn sông Tô Lịch ngẩn-ngơ
Thơ giàu có như thương về hàng Bạc
Hàng Vôi đó nồng-nàn trong ngây-ngất
Ý hàng Đào chín mọng trái môi chia
Xin hàng Than rực cháy lửa đam-mê
Khi quấn-quít trong ái-ân Hà Nội
